La ISDU ha in mandat general per la protecziun e la promoziun dals dretgs umans en Svizra.  Cun quai che ses meds èn fitg limitads, sto la ISDU fixar da maniera intenziunada accents tematics per sia activitad. 

En il rom d’in process strategic e sin basa da las recumandaziuns d’in studi surdà sco incumbensa il 2023, han ins definì il fanadur 2024 quatter secturs tematics sco accents principals. Quests vegnan  a structurar la lavur da la ISDU fin il 2027 senza excluder auters temas. Da princip vala numnadamain: la ISDU po daventar activa tar tut ils temas, nua che quai la para raschunaivel e necessari. 

Tar tut ils quatter accents sa tracti da temas interdisciplinars. Els na pertutgan pia betg in dretg uman determinà, ina convenziun determinada u ina gruppa dad umans determinada. Els avran plitost il spazi per dumondas che pertutgan da principi tut ils secturs dals dretgs umans. 

Democrazia e dretgs umans 

Mettan ils dretgs umans cunfins a la democrazia e stattan els uschia en ina relaziun da tensiun cun quella? U èn els plitost ina premissa per ch'ina democrazia possia insumma funcziunar? U viceversa – èn cundiziuns da basa democraticas ina premissa per realisar ils dretgs umans? Pon forsa omadus constar al medem mument – la relaziun da tensiun e la dependenza vicendaivla? 

En tut las democrazias èn questas dumondas relevantas per la valur dals dretgs umans e per lur sustegn ed acceptanza en la societad. Ma ellas èn spezialmain relevantas per la Svizra cun sia democrazia directa, nua che cunzunt la protecziun dals dretgs umans internaziunala vegn crititgada, cun renviar a la "voluntad dal pievel". Tge impurtanza ch'ils dretgs umans han en Svizra stat en mintga cas en connex cun il sustegn democratic en la societad. 

Suttemas pussaivels èn: 

• La relaziun da la democrazia (directa) cun  il dretg internaziunal (public) 

• Iniziativas dal pievel e dretgs umans, spezialmain decleranzas da nunvalaivladad dad iniziativas dal pievel 

• La rolla da la giurisdicziun constituziunala en Svizra e mecanissems substitutivs pussaivels (per exempel  funcziuns da mediaziun) 

• L’inclusiun dad umans cun nagins dretgs politics u cun dretgs politics reducids en Svizra (umans cun impediments spiertals, umans giuvens,  umans senza dretg da burgais:a) 

Federalissem e dretgs umans 

La Confederaziun s'oblighescha sin plaun internaziunal d'applitgar tscherts standards dals dretgs umans. Però ils chantuns èn responsabels per la polizia, las praschuns, las clinicas euv. Co po l'obligaziun internaziunala vegnir transferida al nivel chantunal? Co pon gremis internaziunals sa far in maletg da la situaziun en ils chantuns? Co duessan nus tractar differenzas chantunalas tar la realisaziun dals dretgs umans? 

Tge rolla han las vischnancas per la protecziun e la promoziun dals dretgs umans? Il federalissem è in labor per bunas praticas a favur dals dretgs umans. Il federalissem po esser in bun terren per sviluppar bunas praticas areguard ils dretgs umans. Ma el munta era sfidas per la protecziun dals dretgs umans: igl è difficil da realisar standards e recumandaziuns internaziunalas en in context federalistic – e savens na sa senta la Svizra betg chapida da gremis internaziunals pervia da ses federalissem. 

Suttemas pussaivels èn: 

• La rolla dals chantuns tar la procedura da rapportaziun davant gremis da la ONU e dal Cussegl d’Europa, spezialmain lur rolla tar la realisaziun da recumandaziuns 

• L’utilisaziun da garanzias da dretgs umans en constituziuns chantunalas che surpassan il dretg federal ed il dretg internaziunal (public) e che vegnan utilisadas pauc 

• La rolla da vischnancas entaifer la lavur da dretgs umans, p.ex. la rolla pussaivla da citads dals dretgs umans 

• Best practices da chantuns che van pli lunsch tar la realisaziun dals dretgs umans che la Confederaziun. Per exempel il chantun Genevra cun ina garanzia dals dretgs politics era per umans sut curatella cumplessiva. 

Externalisaziun da la responsabladad per ils dretgs umans  

Istoricamain è il stadi responsabel per la protecziun dals dretgs umans. Questa opiniun parta però dal fatg che tut la pussanza essenziala saja tar il stadi. Las relaziuns da pussanza actualas èn dentant bler pli cumplexas. La dumonda davart  la responsabladad per la protecziun dals dretgs umans sa tschenta perquai da nov. 

En blers contexts n'èn betg pli ils stadis  ils acturs pussants da la societad, (mabain ils concerns da tecnologia). Ultra da quai è il champ d'acziun dals stadis (ed interpresas) lià adina damain ad in territori concret. La politica d'asil da la Svizra per exempel vegn determinada sin l'auta mar ed als cunfins exteriurs da Schengen, tscherts la vulan transferir dal tuttafatg en l'Africa. Er la politica da clima d'in stadi pertutga l'entir mund e conflicts vegnan manads a moda ibrida, betg pli sulettamain en in lieu determinà. Autras violaziuns dals dretgs umans han lieu dal tuttafatg en il spazi virtual e n'han uschia damai gnanc pli in lieu geografic. 

Chattar respostas tgi ch'è responsabel per l'observaziun dals dretgs umans en talas situaziuns diffusas, è perquai central per l'efficacitad futura dals dretgs umans. 

 Suttemas pussaivels èn: 

• Responsabladad per chadainas da creaziun da valur 

• Externalisaziun dad activitads relevantas per ils dretgs umans (sevetschs da segirezza, servetschs da sanadad, lavur da polizia, interrogaziuns, registraziuns da datas, assistenza ed alloschament euv.) 

• Externalisaziun da la politica dal clima/reducziun da CO2 en stadis terzs 

• Controllas e repressiuns transcunfinalas 

Discriminaziun multipla  

I dat ina convenziun per la protecziun cunter il rassissem ed ina per la protecziun da las dunnas, ina per proteger persunas cun impediments e.u.v. Ma en blers cas na vegnan persunas betg discriminadas pervia dad ina singula caracteristica, mabain pervia d'ina cumbinaziun da caracteristicas – p.ex. pervia d'ina cumbinaziun da la derivanza, da la schlattaina e da las abilitads attribuidas ad ellas. 

Talas furmas da discriminaziun pon mo vegnir chapidas e cumbattidas, sch'ellas vegnan chapidas sco discriminaziuns multiplas. Per las persunas pertutgadas pon talas discriminaziuns esser spezialmain vulnerantas, perquai ch'ellas sa refereschan a pliras qualitads che tutgan tar lur identitad.     

La ISDU promova e protegia ils dretgs umans sco tals, e betg mo quels che pertutgan ils interess d'ina tscherta gruppa. Perquai sa vesa ella en ina rolla adattada per render visibla la discriminaziun multipla e da sviluppar pussaivladads da meglieraziun. 

Suttemas pussaivels èn: 

• Dunnas en il dretg da migraziun; p.ex. access a vias da migraziun legalas ed a la pussaivladad da far ina dumonda da protecziun

• Paupradad e dretgs umans 

• Discriminaziun algoritmica 

• Orientaziun sexuala en il sectur d’asil